Euskal Foru Gobernutik (Araba, Bizkaia, Gipuzkoa, “Irurac bat”), Eusko Jaurlaritzara (1775-2025): Euskal agintaritza politiko bateratuaren erakundetzea, 250 urtez.
1511n Bilboko Kontsulatuaren jurisdikzioak Araba, Bizkaia, Gipuzkoa hartzen zuen. 1520an Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako ordezkariek Gasteizen elkarren arteko Batzarra antolatu zuten eta 1644an Koroak nortasun politiko komuna aitortu zuen. Kostaldean, Bizkaia-Gipuzkoa-Lapurdiren arteko korrespondentzia oneko itunak sinatu ziren. Bere aldetik, Nafarroako Erresumaren egiturak irauten zuen. "Irurac bat" deritzon agintea 1800. urtean erakundetu zen eta 1864. urtean Nafarroako Diputazioak "Laurac bat" sustatu zuen. Baiona eta Urruñatik Anton D 'Abbadie eta Agustin Chahok "Zazpiak bat" kultur ekimenak zabaldu zituzten bitartean, goiburu berbera hartu zuen Donostian 1880an Euskal Erria aldizkaria.
Jardunaldi honek euskal herritarren artikulazio politiko instituzionalaren prozesuaz historian barrena hausnartzea du helburu, ekarpen berriak egiteko asmoz.
EGITARAUA
9:30 - Jardunaldiaren irekiera.
Jose Ramon Bengoetxea doktorea, UPV/EHUko errektore Jaun Gorena.
10:00 - “El Estado de la Unión”. Bilkurak instituzionalizatu aurreko harmoniak eta tentsioak (1644-1800).
Alberto Angulo doktorea - Filologia eta Historia saila (UPV/EHU).
10:45 - Elkarren arteko "Konferentziak" eta bilkuretatik, legezko erakundetzea (1800): Euskal foru-gobernantza komunaren garapena eta sendotzea, 1877an foru erakundeak ezabatu arte.
Joseba Agirreazkuenaga doktorea - Ituna Agiritegia eta Historia Garaikideko Katedradun Emeritua (UPV/EHU)
11.30 - Atsedenaldia
12:00 - Konferentzia komunak Ekonomia eta Administrazio Itunaren garaian (1878-1936).
Eduardo Alonso Olea doktorea - Ituna Agiritegia eta Historia Garaikidearen saila (UPV/EHU).
12:45 - Autonomia Erkidego Osorako Erakundeen eta bertako Lurralde Historikoetako Foru Organoen arteko harremanak (1980-2025).
Begoña Pérez de Eulate - Eusko Jaurlaritzako Autogobernu zuzendaria.
13:15 - EAEko zerga- eta finantza-harremanen instituzionalizazioa (1981-2024).
Mikel Erkoreka doktorea - Eusko Jaurlaritzako Erakundeen Baliabideetako Zuzendaria.
13.45 - Ondorioak eta XIV Jardunaldiaren amaiera.
De la Gobernanza Foral Vasca, (“Irurac Bat”, Araba, Bizkaia, Gipuzkoa) a Eusko Jaurlaritza- Gobierno Vasco (1775-2025): 250 años de institucionalización política común.
En 1511 la jurisdicción del Consulado de Bilbao comprendía Álava, Bizkaia y Gipuzkoa. En 1520 se celebró en Vitoria-Gasteiz una “Junta” mixta de representantes de Álava, Bizkaia y Gipuzkoa y en 1644 la Corona de las Españas reconoció una identidad política común. En la costa se firmaron los tratados de buena correspondencia entre Bizkaia-Gipuzkoa-Lapurdi. Perduraba, por su lado, la estructura del Reino de Navarra. El “Irurac bat” se institucionalizó en 1800, y en 1864 la Diputación de Navarra promovió el “Laurac bat”, al tiempo que desde Baiona y Urruña, Anton D’Abbadie y Agustin Chaho impulsaban iniciativas culturales con el lema del “Zazpiak bat” que a partir de 1880 difundió desde Donostia-San Sebastián la revista Euskal Erria.
Esta Jornada trata de reflexionar y realizar una contribución sobre el proceso histórico de articulación político institucional de los vascos.
PROGRAMA
9:30 - Apertura de la jornada.
Excmo. Señor Magnífico Dr. Jose Ramon Bengoetxea, Rector de la UPV/EHU.
10:00 - “El Estado de la Unión”. De armonías y tensiones, anteriores a la institucionalización de las Conferencias (1644-1800).
Dr. Alberto Angulo - Departamento de Filología e Historia (UPV/EHU)
10:45 - La institucionalización legal de las “Conferencias” (1800): Desarrollo y consolidación de la gobernanza foral común vasca, hasta la abolición de las instituciones forales en 1877.
Dr. Joseba Agirreazkuenaga - Centro Ituna y Catedrático Emérito de Historia Contemporánea (UPV/EHU)
11:30 Pausa
12:00 - Las Conferencias comunes en tiempos del Régimen de Concierto Económico-administrativo (1878-1936).
Dr. Eduardo Alonso Olea - Centro Ituna y Departamento de Historia Contemporánea (UPV/EHU)
12:45 - Relaciones entre las Instituciones Comunes de la Comunidad Autónoma y los Órganos Forales de sus Territorios Históricos (1980-2025).
Begoña Pérez de Eulate - Directora de Autogobierno del Gobierno Vasco.
13:15 - La institucionalización de las relaciones fiscales y financieras en la CAPV (1981-2025)
Dr. Mikel Erkoreka - Director de Recursos Institucionales del Gobierno Vasco.
13:45 - Conclusiones y clausura de la Jornada
